Regulamin Gminnego Konkursu na palmę wielkanocną Karta zgłoszenia
Wielkanocne Palmy i Pisanki to nieodłączny element corocznych świąt Wielkiejnocy. Zapraszamy Wszystkich do udziału w Gminnym Konkursie na Palmę i Pisankę, będącym jednocześnie eliminacjami do II Wojewódzkiego Konkursu na Palmę i Pisankę. Zapoznaj się z Regulaminem, wypełnij Kartę zgłoszenia i wraz z pracą konkursową zgłoś się do Ośrodka Kultury w Kocudzy do 5-go marca 2021.
Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek, związanych z tradycyjną plastyką obrzędową w naszym regionie. Zachęcamy również do poszukiwania własnych źródeł informacji.
Tradycyjne palmy wielkanocne wykonywano z kwitnących gałązek wierzbowych z dodatkiem kwiatu trzciny wodnej i „czegoś zielonego” – barwinka, widłaka, sosny, a czasem bibułkowych kwiatów. Po II wojnie światowej w całym kraju pojawiły się tzw. palmy wileńskie; wykonywane z suszonych i częściowo podbarwianych kwiatów, traw i mchu, układanych wokół łodyg trzciny w przeróżne misterne wzory, zakończone wiechą z kwiatu trzciny, traw, gałązek wierzbowych. (ŹRÓDŁO)
Techniki zdobienia jaj:
Batik jest najbardziej popularną techniką stosowaną do wykonywania pisanek na Lubelszczyźnie. Polega na wykonywaniu wzoru roztopionym woskiem pszczelim na skorupce jajka, przy pomocy pisaka w formie cieniutkiego lejka. Jajko zanurza się potem w jednym barwniku dla uzyskania jasnego ornamentu na ciemnym tle lub dla uzyskania pisanki wielobarwnej, proces ten powtarza się wielokrotnie stosując coraz ciemniejsze barwniki. Po zafarbowaniu i osuszeniu wosk ogrzewa się i ściera. Miejsca, które nie były pokryte woskiem pozostają niezafarbowane. Na koniec pisankę naciera się tłuszczem dla uzyskania efektu połysku.
Pisak służący do nanoszenia wosku jest małym lejkiem wykonanym z wyklepanej blaszki od sznurowadła a następnie wywinięty na grubej igle z jednej strony blaszki, umocowanym na patyczku pod kątem prostym. Przy pomocy pisaka można nanosić wosk w formie długiej linii ciągłej o nierównomiernej szerokości, która zależy od średnicy wylotu lejeczka. Pisak pozwala zatem na wykonanie wszelkich motywów zarówno w formie konturowej, jak i zestawu kontrastowych płaszczyzn.
Pisanki skrobane (technika niegdyś mało popularna, ale chętnie stosowana współcześnie) – na jednobarwnym, ciemnym tle pofarbowanego jaja wyskrobuje się ostrym narzędziem (koniec noża, igła, współcześnie – nożyk do tapet) ornament, odsłaniając białą powierzchnię skorupki. Zwykle pojawiają się na nich motywy girland kwiatowych, pawich oczu, gałązek, wieńców, czasem napisy i elementy figuralne – ornamenty nie mające wspólnych cech z tradycyjnymi pisankami batikowymi.
Wzory pisanek na Lubelszczyźnie:
Swastyka – znak krzyża równoramiennego, o hakowato zakończonych ramionach, mógł powstać z krzyża wrysowanego w koło, z którego obwodu usunięto części. Jest znakiem powszechnie stosowanym jako dekoracja pisanki.
Krzyż – jest prastarym znakiem kultu religijnego. Bardzo często stosowany jako motyw dekoracyjny na pisankach jak i na innych przedmiotach dekorowanych ornamentalnie na Lubelszczyźnie- np. misach ceramicznych.
Trikwetr – występuje pod nazwą trojak lub trojaczek. Kształtem zbliżony jest do litery „Y”.
Dodatkowo drzewo życia, słońce, gwiazdy.
Stanisław Dąbrowski badaniach przeprowadzonych wyróżnił grupy pisanek, charakterystyczne dla terytorium określonych powiatów. Jako charakterystyczne w poszczególnych grupach cechy przyjęte zostały: barwy tła ornamentu i najbardziej popularne symbole.
Powiat janowski
Kolory tła: wywar cebuli, brunatna, czarna, czerwona.
Kolory ornamentów: żółty i zielony.
Motywy proste, o archaicznym charakterze: Trikwetr, swastyka, ślimacznice, typowe dla lokalnych zdobień na ceramice ludowej.
Z sąsiedniego Biłgoraja zapożyczony ornament opaski poprzecznej, z północnych powiatów geometryczne romby – gwiazdy z linii, układanych z gałązek jedliny.
Powiat biłgorajski
Kolory tła: wywar z cebuli, oraz silna czerwona, amarantowa.
Kolory ornamentów: białe, żółte i zielone.
Motywy: swastyka i trikwetr, gałązki jedliny i paproci, szeroka opaska z gęstych linii falistych i prostych albo kraty skośnej. Wyraźne analogie do pisanek zamojskich. (ŹRÓDŁO)
